پیچ و مهره از لوازمی است که همواره در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. همان طور که می‌دانید، نمی‌توان با استفاده از دست پیچ و مهره را سفت کرد و به همین دلیل ابزارهای مختلفی برای سفت کردن پیچ و مهره طراحی و تولید شده‌اند. هر کدام از این ابزارها روش استفاده‌ی مخصوص به خود را دارند که لازم است صنعتگران این روش‌ها را آموزش ببینند و به درستی از این ابزارها استفاده کنند. در این مقاله قصد داریم یکی از این ابزارها را معرفی کنیم تا شما مخاطبان گرامی بتوانید بر اساس نیاز خود پیچ و مهره های مورد نظر خود را باز و بسته نمایید. این ابزار کاربری آچار ترکمتر می باشد که در ادامه با مضمون اینکه ترکمتر چیست بیشتر آشنا خواهید شد.
ترکمتر چیست؟
ترکمتر وسیله‌ای است که به وسیله‌ی آن، گشتاور به یک نقطه‌ی اتصال در پیچ و مهره اعمال می‌شود. اگر بخواهیم به طور دقیق این ابزار را معرفی کنیم، ترکمتر وسیله‌ای است که هنگام باز و بست پیچ و مهره برای کنترل و اندازه گیری میزان گشتاور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علاوه بر ترکمتر، گشتاورسنج و ترک رنچ نیز، از دیگر نام های این آچار می باشد. در واقع، وظیفه‌ی ترکمتر این است که گشتاور سیستم‌هایی که حالت چرخشی دارند را اندازه گیری کند. به طور کلی، هنگامی که اندازه گیری نیروی وارد بر محور جسم گرداننده لازم باشد، ترکمتر یا گشتاور سنج مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای این که بتوانید درک صحیحی از این ابزار داشته باشید، فرض کنید درب یک ظرف نوشابه با گشتاور بیشتری بسته شده باشد. در این صورت برای باز کردن آن از ترکمتر استفاده شود. واحد اندازه گیری در ترکمتر های مختلف متفاوت است. به طور کلی، کشورها و برندهای مختلف تولید کننده، این ابزار را با واحدهای اندازه گیری متفاوت طراحی و تولید می‌کنند.
طبق استانداردهای جهانی، واحد اندازه گیری گشتاور نیوتون در متر در نظر گرفته شده است. اما، اینچ در پوند یا فوت در پوند هر دو واحدهای اندازه گیری کشورهای انگلیسی و آمریکایی برای تولید گشتاور می‌باشند. آچارهای ترکمتر، میزان اندازه گیری و دقت مخصوص به خود را دارند. عوامل مؤثر بر میزان اندازه گیری و دقت در این ابزار شامل نوع برند و موارد کاربرد آن می‌باشد.
باید در نظر داشته باشید که میزان خطا در گشتاورهای مختلف بین یک تا چهار درصد تلورانس متغیر است.
تاریخچه آچار ترکمتر
زادگاه ترکمتر شهر نیویورک می‌باشد و برای کنترل آب توسط کارکنان شهرداری اختراع شده است. اما، این ابزار برای اولین بار توسط فردی به نام والتر چری سلر در خط تولید خودرو شرکت کرایسلر طراحی و به طور عمده تولید شده است.
با تولید و عرضه‌ی انبوه این ابزار، کارگاه‌های صنعتی، خط تولید کارخانه‌ها، صنایع سنگین و … توانستند از این امکان برخوردار باشند که نیازهای مجموعه را با استفاده از ابزاری پیشرفته برطرف کنند. به طور کلی، ترکمترها یا گشتاور سنج‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که عبارتند از ترکمتر تقه‌ای، کمرشکن، ساعتی یا عقربه‌ای، دیجیتال، برقی یا شارژی، کرنومتری، جغجغه‌ای، بادی، هیدرولیک و شاهینی. هر کدام از این ترکمترها براساس اندازه و میزان مصرف، طراحی و تولید می‌شوند.
آچار گشتاور
هنگامی که بخواهیم به مهره یا پیچ مقدار مشخصی گشتاور اعمال کنیم، از آچار گشتاور استفاده می‌کنیم. آچار بکس نمونه‌ی بارز آچار گشتاور می‌باشد که دارای مکانیسم داخلی ویژه‌ای است. آچار گشتاور در سال ۱۹۱۸ توسط کنراد بار اختراع شده است. در واقع، کنراد بار گشتاور را به این منظور اختراع کرد که بتواند از سفت کردن بیش از حد مجاز پیچ و مهره‌های لوله‌های آب نبویورک جلوگیری کند.
همان طور که گفتیم، آچار گشتاور یا ترکمتر انواع مختلفی دارد که کاربران با توجه به نیاز خود می‌توانند آچار مورد نظر خود را انتخاب کرده و مورد استفاده قرار دهند.
گشتاور سنج
میزان گشتاور تولیدی، مهم‌ترین کمیتی است که برای یک موتور به عنوان نتیجه‌ی خروجی در نظر گرفته می‌شود. در واقع، مهم‌ترین پارامتر فیزیکی و مکانیکی که در موتورهای الکتریکی، مکانیکی و… حائز اهمیت است، گشتاور می‌باشد. معنی کلی گشتاور، انرژی و نیرویی است که برای چرخش یک وسیله نیاز است. هنگامی که موتور گشتاور را تولید می‌کند، در واقع نیرویی را به عنوان توان کششی یا رانشی برای گرداندن چرخ‌ها به وجود می‌آورد.
برای این که بتوانید مطلب را به طور کامل درک کنید، فرض کنید می‌خواهید پیچی را سفت کنید. به این منظور لازم است تا آچار را بچرخانید. نیرویی که لازم است تا آچار را برای سفت کردن پیچ بگرداند، گشتاور نامیده می‌شود.
معرفی کامل انواع ترکمتر و کاربرد آن
گاهی لازم است پیچ و مهره‌ها را با میزان مشخصی سفت کنیم. به نیرویی که برای باز و بست یک پیچ یا مهره به میزان مشخص لازم است، گشتاور و به وسیله‌ای که با آن این کار را انجام می‌دهیم، ترکمتر، گشتاور سنج و یا تورک رنچ می گویند. این ابزار در صنعت خودرو سازی، کشتی سازی و صنایع ساختمانی و عمرانی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل این که این ابزار در صنایع مختلفی کاربرد دارد، در اندازه‌ها و بازه‌های گشتاور متفاوت تولید و به بازار عرضه می‌شود.
برای مثال، برای باز و بست پیچ‌هایی که دقیق است، از آچار ترک متر استفاده می‌شود. به طور کلی، وظیفه‌ی گشتاورسنج این است که از بستن بیش از حد پیچ‌ها یا باز ماندن آن‌ها جلوگیری کند. بنابراین، برای بستن پیچ‌هایی که باید به اندازه‌ی مشخصی سفت شوند از ترکمتر استفاده می‌شود.
انواع مختلف ترکمترها شامل ترکمتر شاهینی، ساعتی، تقه‌ای، کرومومتری، دیجیتال، جغجغه‌ای، بادی، هیدرولیک، برقی یا شارژی می‌باشد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند.
معرفی انواع ترک متر
ساده‌ترین ترکمترها، ترکمترهای شاهینی می‌باشند. بنابراین، استفاده از این نوع ترکمترها دقت زیادی نمی‌طلبد.
ترکمتر ساعتی:
یکی دیگر از انواع ترکمترها می‌باشد که همان طور که از نامش پیداست، در این نوع ترکمتر برای نمایش گشتاور از یک صفحه‌ی ساعتی یا عقربه‌ای استفاده می شود. ترکمتر ساعتی نسبت به ترکمتر عقربه‌ای دقیق‌تر است و در فعالیت‌هایی که نیاز به اندازه گیری دقیق دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ترکمتر تقه ای:
یکی دیگر از انواع ترکمترها، ترکمتر تقه‌ای می‌باشد که در این نوع ترکمتر هنگامی که میزان سفت کردن پیچ به حد قابل قبولی رسید، تقه‌ای به گوش خواهد رسید. تنظیم این ترکمترها نسبت به مواردی که ذکر شد، کمی دشوار است. با این همه، دقت بیشتری نسبت به ترکمترهای فوق دارند.
ترک متر کرنومتری
از دیگر انواع ترکمترها، ترکمتر کرنومتری است. کرومومتری‌ها یکی از بهترین ترکمترها به حساب می‌آیند. چرا که، این ترکمتر استفاده‌ی راحتی داشته و می‌توانید براساس نیاز خود، گشتاور مورد نظر را تنظیم کنید.
ترکمتر دیجیتال
این آچار ترکمتر دارای یک صفحه ی دیجیتال می‌باشد که می‌توانید به راحتی گشتاور مورد نظر را روی این صفحه تنظیم کنید.
ترکمتر جغجغه‌ای
ترکمتر جغجغه ای بسیار شبیه به آچار بکس جغجغه‌ای می‌باشد که از لحاظ مکانیزم کاری و صدایی که دارد، مانند دسته‌ی جغجغه می‌باشد. در ترکمترهای بادی، کمپروسور باد یا پمپ باد هوایی تولید می‌کند که باعث می‌شود ترکمتر عمل کند. نوع عمکلرد ترکمتر بادی بسیار شبیه به بکس بادی می‌باشد ولی ترکمتر بادی به لحاظ این که قابلیت تنظیم گشتاور را دارد، نسبت به بکس بادی برتری دارد.
گشتاور سنج هیدرولیک
ترک متر یا آچار گشتاور سنج هیدرولیک در صنایع سنگین کاربرد دارد. مزیت ترکمتر هیدرولیک این است که نسبت به ترکمتر بادی قدرت بیشتری دارد و همچنین، در فضاهایی که باد و هوای فشرده در دسترس نباشد، به راحتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گشتاورسنج برقی یا شارژی را می‌توان روی دریل شارژی یا پیچ گوشتی شارژی نصب کرد و مورد استفاده قرار داد.
همان طور که می‌دانید، ترکمترها کاربردهای فراوانی دارند که می‌توان به تعمیرات و نگهداری منازل، صنعت خودرو و ساخت و ساز اشاره کرد. ترکمترها هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرند که لازم است از میزان سفتی پیچ و مهره مطلع شویم. به این صورت که می‌توانید میزان گشتاور مورد نیاز را روی ترکمتر کردن و به سفت کردن پیچ و مهره بپردازید.
جدول استاندارد ترکمتر
هنگامی که بخواهیم نیرویی را برای کشش و اتصال قطعات به یکدیگر ایجاد کنیم، لازم است تا گشتاور مورد نیاز را بر روی پیچ‌ها اعمال کنیم. باید توجه داشته باشید که لازم است سایز و آلیاژ پیچ‌ها را براساس اتصال و کاربرد مورد نظر و نیز کشش مورد نیاز انتخاب کنید. گزینه‌ای که میزان گشتاور توسط ترکمتر را مشخص می‌کند، گرید پیچ‌ها است که با توجه به تنش تسلیم آلیاژ آن‌ها انتخاب می‌شود.
به عنوان مثال، برای بستن پیچ M6 با گرید 4.8 ترکمتر را باید روی گشتاور 5 نیوتن تنظیم کرد. تمام این موارد را در جدول بالا مشخص است که می‌توانید با مراجعه به این جدول گشتاور مناسب برای هر پیچ را انتخاب و اعمال کنید.
راهنمای خرید ترکمتر
جنس دسته: در هنگام خرید از کیفیت جنس دسته اطمینان پیدا کنید تا در حین کار باعث سهولت کار و مانع سُر خوردن از دستانتان شود
دقت: میزان خطاها و دقت این ابزار با هم تفاوت دارند اما می‌توان گفت که میزان دقت مناسب این آچار تقریبا ۵ درصد است
کالیبراسیون: این که این ابزار گواهی کالیبراسیون داشته باشد حائز اهمیت می‌باشد
کیفیت ساخت: جنس به کار رفته در این ابزار هم فلز است و هم پلاستیک، اگرچه پلاستیک نیز با توجه به کیفیتی که داشته باشد مناسب است اما به هر حال عمر آن نسبت به فلز کمتر خواهد بود
حال که با مضمون ترکمتر چیست آشنا شدیم می‌توانیم با اطلاعاتی که از انواع، ویژگی و راهنمایی خرید داریم، انتخاب درست و مناسبی را داشته باشیم.
فروشگاه ابزار دستی