چگونه سیم فاز و نول را تشخیص دهیم؟

یکی از چالش هایی که کاربران هنگام انجام کارهای برقی، با آن مواجه می شوند، نحوه تشخیص سیم فاز و نول می‌باشد. در بخش هایی همچون سیم کشی ساختمان ها، بیمارستان ها، نیروگاه ها و تمامی اماکن عمومی، سه نوع سیم و جریان الکتریکی، به عنوان سیم های اصلی شناخته می شوند. این سیم ها، شامل سیم فاز، نول، و ارت (زمین) است، که در میان این سیم ها، وجود سیم فاز و نول، به جهت برقراری جریان در مدار ضروری است.

سیم ارت، در میان فاز و نول، برای برقراری و افزایش ایمنی در مدار و تجهیزات برقی قرار گرفته است. برای تشخیص تفاوت این سیم ها از هم، نیاز به شناخت و آشنایی با آنها داریم، پس در ادامه این مطلب، با ما همراه باشد تا با تفاوت های این دو سیم و همچنین نحوه تشخیص سیم فاز و نول آشنا شویم.

سیم فاز

نقش سیم فاز در یک مدار، به عنوان حامل جریان الکتریکی می باشد. وجود جریان در این سیم، موجب شده تا به عنوان یکی از خطرناک ترین نوع سیم ها شناخته شود. سیم فاز با زمین اختلاف پتانسیل دارد. برخورد اجسام رسانا با این سیم، مانند دست زدن به سیم فازِ بدون عایق و روکش بوده که خطرناک می‌باشد و موجب برق گرفتگی می شود. سیم فاز را می توان از روی روکش عایق برق آن تشخیص داد.

این سیم معمولا به رنگ مشکی می باشد. رنگ سیم فاز ممکن است هر رنگی به غیر از سفید، آبی، سبز و خاکستری باشد. در نیروگاه های برق با تولید برق دو فاز و سه فاز، و سیستم های الکتریسیته، به دلیل جلوگیری از همرنگ بودن سیم ها، از چند سیم غیر همرنگ استفاده می کنند. سیم فاز را در صنعت برق با کلمه ی LOAD، می شناسند که مخفف آن را با L نشان می دهند. اختلاف پتانسیلی که سیم فاز با نول دارد، حدود 220 ولت می باشد.

سیم نول چیست؟

سیم نول، به طور کلی، سیمی است که جریان الکتریکی در آن به صفر می‌رسد و وظیفه‌اش برگرداندن جریان خروجی از وسایل برقی به مولد مدار است. این سیم معمولاً با رنگ آبی مشخص می‌شود و در یک مدار الکتریکی، مسیر بسته را ایجاد می‌کند. در عمل، سیم نول دارای پتانسیل ولتاژ بسیار کمتری نسبت به سیم فاز است.

سه سیم فاز در مدارهای الکتریکی، به صورت زاویه ۱۲۰ درجه نسبت به یکدیگر قرار می‌گیرند. این سه سیم فاز دارای جریان هستند و به دلیل خنثی شدن نیروهای الکترومغناطیسی آنها توسط یکدیگر، جریان در نقطه اتصال آنها صفر می‌شود. سیم نول، که از نقطه اتصال سه سیم فاز وارد می‌شود، بدون جریان است و به این دلیل در زبان انگلیسی به آن “Neutral” یا بار گفته می‌شود و با نماد N نشان داده می‌شود.

سیم ارت چیست؟

در مقابل، سیم ارت (یا سیم اتصال به زمین) برای جلوگیری از برق گرفتگی استفاده می‌شود. تفاوت اصلی بین سیم نول و سیم ارت در خطر برق گرفتگی است. سیم ارت در مواقع خطرناک و حوادث ممکن است دارای جریان الکتریکی باشد و ممکن است به برق گرفتگی منجر شود. با انتقال نشتی جریان به زمین، سیم ارت خطر برق گرفتگی را کاهش می‌دهد و از ایجاد خطرات جدی جلوگیری می‌کند.

نحوه تشخیص سیم فاز و نول

برای تشخیص فاز و نول، پارامتر های زیادی نیز وجود دارد. برخی از علائم تشخیص سیم های فاز و نول را در توضیحات سیم فاز و نول، میتوانید مشاهده نمایید. همچنین، در کنار این پارامترها می توان از برخی از ابزارآلات دستی، نظیر فازمتر نیز برای تشخیص فاز و نول استفاده نمود.

همانطور که در بالا اشاره شد، از اصلی ترین تفاوت های فاز و نول، جریان الکتریکی و اختلاف پتانسیل است، که سیم فاز، از این دو پارامتر برخوردار می باشد.

تشخیص فاز و نول با استفاده از فازمتر

از رایج ترین روش های تشخیص سیم فاز و نول، استفاده از فازمتر است. از فازمتر میتوان به عنوان یک تستر مطمئن جهت تشخیص این نوع سیم ها استفاده نمود. فازمتر ها، به واسطه ی چراغ کوچکی که روی آنها تعبیه شده قادر به تشخیص جریان الکتریکی می باشند. نحوه تشخیص بدین گونه است که، فاز‌متر را به بخش لخت و بدون عایقِ سیم متصل می کنیم. اگر چراغ فازمتر روشن شود، یعنی سیم حامل جریال الکتریکی است، که به آن سیم فاز می گویند. علت روشن شدن فازمتر روی سیم ارت به همین علت است، و وجود جریان الکتریسیته به صورت لحظه ای، و برای ایجاد امنیت را نشان می دهد.

اگر پس از برخورد فازمتر با سیمِ بدون روکش، چراغ فازمتر روشن نشد، نشان دهنده برخورد فازمتر با سیم نول می باشد. زیرا جریانی در این نوع سیم وجود ندارد و مدار مدنظر برق ندارد. بهتر است روند تست سیم ها را دوبار چک نمایید تا از فاز یا نول بودن آنها اطمینان کامل حاصل نمایید.

تشخیص فاز یا نول بدون استفاده از فازمتر

همانطور که اشاره شد، روش ها و پارامتر های بسیاری برای تشخیص این دو سیم بدون استفاده از فازمتر وجود دارد که در ادامه به آنها می پردازیم. یکی از روش ها، استفاده از یک موتور الکتریکی است، به طوری که دو سر آن مشخص باشد. موتور های الکتریکی، از همان سمتی که جریان به آنها وارد می شود، شروع به چرخش می کنند. اگر جریان از سمت مثبت به موتور وارد شود، طبق قانون لنز، میتوان فاز را تشخیص داد.

از دیگر روش هایی که به آن اشاره کردیم، تشخیص سیم ها با توجه به رنگ آنها می باشد. در سیم کشی های ساختمانی و کارگاهی، معمولا از رنگ آبی، برای سیم های نول استفاده می کنند. همچنین از رنگ مشکی یا قرمز، برای سیم های فاز استفاده می شود. این روش تشخیص سیم ها، همیشه ثابت نیست و ممکن است با رنگ های دیگر نیز نمایش دهند.

استفاده از مولتی متر نیز، به مانند فاز متر، از روش های معمول تشخیص سیم فاز و نول است. برای تشخیص سیم ها به روش مولتی متر، باید درجه آن را روی ac volt حدود 300 یا 750 قرار دهیم، سپس یکی از پراب های مولتی متر را، به زمین یا لوله آب متصل نماییم. اگر طرف دیگر آن، به فاز متصل باشد، مولتی متر مقدار ولتاژ را نمایش می دهد و اگر به سیم نول متصل باشد، ولتاژ نمایش داده شده برای مولتی متر صفر خواهد بود.

در این مقاله به بررسی سه سیم اصلی و مقایسه و کاربرد آنها در برق کشی ها پرداختیم، و روش تشخیص سیم های فاز و نول را، با روش های متفاوتی از جمله استفاده از فازمتر، مولتی متر و رنگ بندی سیم ها، بررسی نمودیم. شما می توانید با استفاده از روش هایی که در این مقاله به آن اشاره داشتیم، فاز و نول، و جریان الکتریکی را تشخیص دهید. البته باید به نکات ایمنی در هنگام تست فاز یا نول بودن سیم ها توجه کنید. اگر تجربه کارهای برقی و سیم کشی را ندارید بهتر است از فازمتر برای تشخیص سیم فاز و نول استفاده نمایید.

فروشگاه اینترنتی ابزار دستی، ارائه دهنده انواع ابزارآلات دستی در سراسر کشور